صنعت پهپادی روسیه با کمک ایران ارتقا یافته است
واشنگتن پست بر اساس گزارشی که روز پنجشنبه منتشر شده است، ادعا کرد که همکاری میان تهران و مسکو برای تولید پهپادهای طراحی‌شده توسط ایران در خاک روسیه، نه تنها روابط نظامی میان این دو کشور را تعمیق بخشیده، بلکه صنعت پهپادی این کشور که در جنگ با اوکراین به سر می‌برد را به‌طور چشمگیری تقویت کرده است.
به گزارش شفقنا، در دو سالی که از توافق مسکو با تهران برای تبادل فناوری و راه‌اندازی خط تولید هواپیماهای بدون سرنشین (پهپاد) در منطقه تاتارستان روسیه می‌گذرد، مسکو توانسته ظرفیت خود را برای تولید داخلی پهپاد به‌طور گسترده افزایش دهد و با استفاده از آن، روزانه صدها پهپاد را به سمت شهرهای اوکراین روانه کند.
این روزنامه ادعا کرد که همکاری بین ایران و روسیه به ایجاد شبکه‌ای پنهانی برای پرداخت‌ها انجامیده است که شامل انتقال طلا و بهره‌گیری از کشورهای واسطه برای دور زدن تحریم‌های غربی می‌شود — مسئله‌ای که تلاش‌های واشنگتن و متحدانش برای اعمال کنترل‌های صادراتی را پیچیده‌تر کرده است.
پیش‌تر، واشنگتن پست بر اساس اسنادی که از سوی منابع روسی افشا شده‌اند، گزارش داده بود که در منطقه ویژه اقتصادی آلابوگا در تاتارستان، تلاش‌های گسترده‌ای برای ساخت ۶۰۰۰ پهپاد تا تابستان ۲۰۲۵ در جریان است. هدف این توافق، جبران کمبود تسلیحات دوربرد روسیه پس از مصرف گسترده موشک‌های کروز و تقویت جایگاه مسکو در رقابت تسلیحاتی پهپادی است که به‌طور فزاینده‌ای به یکی از شاخصه‌های تعیین‌کننده جنگ در اوکراین تبدیل شده است.
گزارش جدیدی که توسط گروه تحقیقاتی C4ADS که به بررسی مسائل امنیتی جهانی می‌پردازد و با واشنگتن پست به اشتراک گذاشته شده است، ابعاد تازه‌ای از این توافق و عمق‌یافتن همکاری میان این دو کشور را روشن می‌سازد.
در این گزارش آمده است: تغییر مسیر از واردات پهپاد به تولید بومی آن، نقش مهمی در حمایت از جنگ روسیه در اوکراین ایفا کرده است.
این توافق به روسیه اجازه داد تا پهپاد شاهد-۱۳۶ ایران را بسازد — یک پهپاد ملخ‌دار که صدها مایل پرواز می‌کند و با ۵۳ کیلوگرم مواد منفجره به هدف برخورد می‌کند. روسیه این پهپاد را با نام «گرن-۲» بازنام‌گذاری کرده است.
بر اساس آمارهای اوکراینی، حملاتی با میانگین استفاده از ۱۰۰ پهپاد «شاهدگونه» در هر شب، در سال جاری به مسئله‌ای رایج تبدیل شده است—به‌طوری‌که آخر هفته گذشته، برخی از بزرگ‌ترین حملات با حدود ۳۰۰ پهپاد گزارش شد. این ارقام حاکی از آن هتند که این قرارداد تولید پهپاد — که هزینه‌ای حدود ۲ میلیارد دلار برای روسیه داشته است — به نتایج ملموسی رسیده است.
تحلیلی از حملات پهپادی به کی‌یف — که توسط شرکت اطلاعاتی Dragonfly انجام شده است — نشان می‌دهد تعداد پرتابه‌ها در هر حمله به مرور زمان افزایش یافته و از ۶۰ عدد در روز (بین ماه‌های اوت تا ژانویه) به ۱۱۰ عدد در روز طی سه ماه گذشته رسیده است.
گزارش روز پنجشنبه می‌افزاید: پهپادهای روسی اکنون سریع‌تر و در ارتفاعات بالاتری پرواز می‌کنند که از دسترس پدافند هوایی اوکراین خارج است. همچنین این پهپادها بارهای سنگین‌تری حمل می‌کنند.
رئیس‌جمهور اوکراین، ولودیمیر زلنسکی، این هفته به خبرنگاران گفت که مسکو قادر است روزانه حدود ۳۰۰ تا ۳۵۰ پهپاد دوربرد تولید کند، در حالی که کی‌یف تنها حدود ۱۰۰ پهپاد در روز می‌سازد، زیرا منابع مالی کافی برای افزایش تولید ندارد.
با بومی‌سازی تولید پهپاد، روسیه توانسته به‌سرعت توانایی حملات دوربرد خود را حفظ و حتی گسترش دهد.
در این گزارش آمده است: برای پاسخ به نیازهای در حال تغییر مأموریت‌ها، روسیه می‌تواند منابع بیشتری را به تولید یا تغییر پهپاد گرن-۲ اختصاص دهد—بدون نیاز به پشتیبانی اضافی از سوی ایران.
توسعه‌دهندگان روسی در تاسیسات ساخت پهپاد در آلابوگا همچنین توانستند با فناوری‌های تأمین‌شده از سوی ایران، مدل گرن-۳ را نیز تولید کنند — نسخه‌ای جت‌موتور با سرعت پروازی بالاتر نسبت به گرن-۲. این افزایش سرعت پروازی، امکان هدف‌گیری سریع‌تر و فرار مؤثرتر از سامانه‌های پدافند هوایی را فراهم می‌سازد.
عمر الغصبی، نویسنده این گزارش، گفت: ما شاهد آن هستیم که آن‌ها توانسته‌اند از واردات گرن-۲ به تولید نسخه بومی‌شده آن و اکنون به ساخت گرن-۳ بومی‌شده برسند. به نظر می‌رسد بومی‌سازی با موفقیت قابل توجهی همراه بوده است، زیرا ما شاهد تنوع فزاینده در مدل‌ها نسبت به مجموعه اولیه پهپادهای ایرانی هستیم—هرچند در برخی زمینه‌ها هنوز به واردات وابسته‌اند.
پیش‌تر یک مقام ایرانی اذعان کرده بود که تهران و مسکو «همکاری‌های دوجانبه در زمینه‌های دفاعی، علمی و پژوهشی دارند که پیش از شروع درگیری در اوکراین آغاز شده است».
گزارش C4ADS با استفاده از داده‌های افشاشده و منابع عمومی، انتقال فناوری پهپاد از ایران به روسیه را ردیابی می‌کند. از جمله این افشاگری‌ها، ۱۰ گیگابایت فایل از شرکت «صحرای تندر» مستقر در تهران است — شرکتی که طیف وسیعی از فعالیت‌ها، از حمل نفت گرفته تا تدارکات دفاعی، را پوشش می‌دهد — که توسط گروه هکری «شبکه پرانا» در اوایل سال ۲۰۲۴ منتشر شده‌اند.
این افشاگری‌ها روابط شرکت صحرای تندر با آلابوگا — محل یک مرکز پژوهشی و خط مونتاژ تولید — را آشکار کرده است. داده‌های به‌دست‌آمده با استفاده از سایر اطلاعات عمومی، داده‌های مکان‌یابی هواپیماها و کشتی‌ها، و تحلیل دقیق اجزا تأیید شده‌اند.
ایالات متحده آمریکا در آوریل ۲۰۲۴ تحریم‌هایی علیه شرکت صحرای تندر به دلیل «حمایت از وزارت دفاع ایران و تسهیل انتقال پهپاد به روسیه»، وضع کرد.
این گزارش همچنین به نظام پیچیده پرداخت‌ها در این قرارداد چندصد میلیون دلاری پرداخته است. علاوه بر انتقالات بانکی معمول — که طبق اسناد از طریق یک بانک در امارات انجام شده است — روسیه همچنین شمش‌های طلا را به‌عنوان بخشی از این معاملات تحویل داده است.
بر اساس این گزارش، روسیه و ایران از سازوکار «شرکت‌های منطقه آزاد» در امارات بهره برده‌اند — حوزه‌های ویژه‌ای که مالکیت کامل خارجی، معافیت مالیاتی و سهولت در جابجایی دارایی‌ها و وجوه را فراهم می‌کنند — و از این طریق به زیرساخت‌های مالی‌ای دست یافته‌اند که در حالت عادی برایشان در دسترس نبود.
یک بخش از قرارداد میان آلابوگا و صحرای تندر نیز به تحویل شمش‌های طلا به ارزش حدود ۱۰۴ میلیون دلار اشاره کرده است.
این گزارش می‌گوید: با استفاده از طلا، طرفین از دلار آمریکا — که ممکن است کمیاب یا در معرض اقدامات اجرایی وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا باشد — اجتناب کردند. انتقال طلا همچنین ناشناس‌تر است، زیرا از سیستم‌های مالی سنتی عبور نمی‌کند و ردپای دیجیتالی محدودی برجای می‌گذارد.
اطلاعات شرکت‌های ایرانی نشان می‌دهد که چند ماه پس از اعمال تحریم‌های ایالات متحده آمریکا بر صحرای تندر، این شرکت روند انحلال خود را آغاز کرده و احتمالاً یک نهاد حقوقی دیگر جای آن را خواهد گرفت.
در پایان گزارش آمده است که همکاری پهپادی ایران و روسیه، محدودیت اثربخشی تحریم‌های جهانی را نشان می‌دهد، زیرا نهادها سازگار می‌شوند و نهادهای جدیدی جای آن‌ها را می‌گیرند.
«تنها با درک و انطباق با این تاکتیک‌هاست که بازیگران جهانی می‌توانند فعالیت‌های مشابه را مختل کنند.»
نظرات